شیمی و فناوری گوشت و فراورده های گوشتی

پیشگفتار

در مبحث تاريخ علم آن هنگام که سخن از توسعه علمي به شکل جديد آن به ميان مي آيد نام هاي نيوتن و بيکن در صدر قرار دارند. نيوتن را آغازگر انديشه اي مي دانند که از آن به «علم مطلق» يعني درک کامل عالم تجربه تحت يک ساختار واحد ياد مي شود. اين انديشه در نهايت به پيشرفت هاي شگرف علمي منجر گرديده که کماکان هم ادامه دارد. تجربه بيکن اما از سنخي ديگر است و سرانجام خود به «قدرت مطلق» منتهي شده، محدوده تسلط بشر را به هرچه ممکن بوده گسترش داده است. بديهي است هرآنچه که بتواند ولو محدوده اي اندک را پيش پاي مشتاقان علم روشن نمايد، در همين راستا قرار مي گيرد. شناخت گوشت که از جمله غذاهاي عمده انسان است، همواره ذهن او را به خود مشغول نموده، خصوصاً آن گاه که پاي بايدها و نبايد ها هم به ميان مي آيد. تاريخ به خوبي شهادت مي دهد که استفاده از اين محصول با ارزش از آن جا که با زندگي موجوداتي ديگر سروکار داشته و لاجرم با نوعي شقاوت و بي رحمي همراه بوده، چگونه بر زندگي او تاثير نهاده به طوري که در فرهنگ ملي و آموزه هاي ديني ردپاي آن را به خوبي مي توان دريافت. در اين که مصرف هر نوع غذا و از جمله گوشت وسيله اي براي بقاء و دوام انسان هاست شکي نمي توان نمود و تنها آنچه به عنوان مانع شناخته شده ميزان نفع و ضرري است که به دنبال مصرف حاصل خواهد شد. در خصوص گوشت و در ميان فرهنگ ها و مذاهب مختلف، اين نفع ها و ضررها معاني متفاوتي را به خود گرفته اند که به تعبير زيباي علامه طباطبايي از امتناع مطلق (فرهنگ و دين بودايي) تا آزادي مطلق (برخي ملل مشرق زمين) را در برگرفته است. در اين ميان اسلام و قاموس آن قرآن به دفعات به راهنمايي بشر در اين مورد خاص پرداخته و در آياتي متعدد نکاتي را به وي گوشزد نموده است، آن جا که در سوره بقره آيه 173 از حرمت مصرف گوشت خوک و آنچه که با نام خدا ذبح نشده است، سخن مي گويد:

«إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْکُمُ ﭐلْمَيْتَةَ و ﭐلدَّمَ و لَحْمَ ﭐلْخِنزِيرِ و مَآ أُهِلَّ بِهِ  لِغَيْرِاللَّهِ...»

«سوره بقره، آيه 173»

لحن قرآن در اين مورد همواره از جنس نهي نبوده و گاهي بر پايه بشارت نيز استوار مي باشد چنانکه خوراک بهشتيان را گوشت هاي لذيذ ذکر مي کند؛

«وَأمْدَدنَاهُم بِفَاکِهَةٍ وَ لَحْمٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ»

«سوره طور، آيه 22»

و بر همين منوال از مرغان و طيور و انواع آبزيان به عنوان منبع گوشت هاي تازه و خوش طعم ياد کرده است؛

«وَ لَحْمِ طَيْرٍ مِّمَّا يَشْتَهُونَ»

«سوره واقعه، آيه 21»

«وَ هُوَ ﭐلَّذِي سَخَّرَ ﭐلْبَحْرَ لِتَأْکُلُواْ مِنْهُ لَحْمًا طَرِيًّا و ...»

«سوره نحل، آيه 14»

در همان آيه 173 سوره بقره از روش ذبح هم سخن به ميان آمده و در احکام مربوطه آداب خاصي ذکر شده است، آدابي که شرح آن ها خارج از حوصله اين مختصر مي باشد. اما آنچه مي توان گفت آن است که اطاعت انسان از فرامين خداوند خود نوعي ارزش محسوب شده و ميزان تعبد وي را نشان مي دهد آن چنان که خداوند مي فرمايد؛

« مَا خَلَقْتُ ٱلجِْنَّ وَ ٱلانسَ إلَّا لِيَعبُدُونِ»

«سوره الذاريات، آيه 56»

در عين حال به اين نکته نيز بايد توجه نمود که اين آداب به نوعي وجه تمايز بين شرايع را نيز نشان خواهند داد. در پايان توجه خواننده گرامي را به اين آيه زيباي قرآن جلب مي‌نمايد

«فَليَنْظُرِِ ٱلاِنْسَانُ اِلي طَعَامِه »

«سوره عبس، آيه 24»

و لذا بر محتواي کتاب به نوعي بر همين معنا نظر کرده و استفاده نمايد.

نمای روی جلد

فهرست مطالب